Mor İnek Kimin? Küresel ve Yerel Perspektiften Bir Bakış
Bursa’da çalışırken, genelde işin içinde olmadık konularda sohbetler açmaya bayılıyorum. Geçen gün, iş arkadaşlarımla konuşurken birdenbire aklıma takıldı: Mor İnek kimin? Hani şu, tıpkı sabahları kahve içerken veya akşamları dışarı çıkarken kafamızda beliren, birdenbire karşımıza çıkan ve “bu ne ya?” dedirten türde bir soru. Şimdi, bu soruyu sadece Türkiye bağlamında ele almak biraz dar bir yaklaşım olabilir diye düşündüm. Hadi gelin, hem yerel hem küresel açıdan bakalım bu “Mor İnek” olayına.
Mor İnek Nedir, Hangi Anlamda Kullanılır?
Mor inek terimi aslında bir metafor olarak daha çok karşımıza çıkıyor. Şirketlerin veya toplumların içinde, alışılmadık, şaşırtıcı ve nadir görülen şeylere “mor inek” denir. Yani bir şey, yaygın değil, sıradan değil, tamamen farklı ve beklenmedik bir şeyse, buna mor inek diyebiliriz. Türkiye’de veya dünya çapında buna örnek olarak gösterilebilecek pek çok şey var.
Mor İnek Türkiye’de Nasıl Görülüyor?
Türkiye’de bu ifade çok fazla kullanılmasa da, son yıllarda start-up kültürüyle birlikte sıkça karşılaşıyoruz. İş dünyasında “mor inek” aslında hepimizin alışık olmadığı, sıradan iş yapma şekillerinden farklı ve dikkat çekici olan, kendine has bir iş modelini ya da çözümü anlatır. Hatta Türkiye’de girişimcilik ekosisteminin büyümesiyle birlikte “mor inek” diye tabir edebileceğimiz birçok yeni iş modeli ortaya çıkmaya başladı. Özellikle Girişimciler için bu tür “farklılık” aslında başarıyı getiren faktörlerden biri.
Bunlara örnek vermek gerekirse, Trendyol gibi bir e-ticaret platformu, Türkiye’nin ilk “mor ineği” diyebileceğimiz başarılı iş modellerinden biri. Türkiye’de e-ticaretin başlangıcındaki pek çok zorluk ve geleneksel alışveriş anlayışı varken, Trendyol kendini mor inek gibi ortaya koyarak piyasada büyük bir başarı yakaladı. Üstelik her geçen yıl büyüyerek bunu sadece Türkiye ile sınırlı tutmadı, globalleşme yolunda da önemli adımlar attı.
Küresel Perspektiften Mor İnek
Dünya çapında bakıldığında, mor inek terimi biraz daha belirgin ve yaygın kullanılıyor. Küresel çapta gördüğümüz büyük yenilikler, aslında “mor inek” kavramının ne kadar değerli olduğunu bize gösteriyor. Birkaç yıl önce, Tesla gibi elektrikli arabaların henüz popüler olmadığı bir dönemde, Elon Musk’ın bu alanda atılacağı büyük adımlar hemen herkes tarafından “deli saçması” gibi görülüyordu. Ancak şimdi, elektrikli arabaların hızla yayılmasıyla birlikte, Tesla aslında dünya çapında tam anlamıyla bir mor inek modelini temsil ediyor.
Burada dikkat edilmesi gereken şey, her iki örneğin de, Türkiye ve dünyada, yenilikçi düşünme ve geleneksel olmayan yollarla iş yapma anlayışına odaklanıyor olmaları. Bu da, hem yerel hem küresel ölçekte başarıyı getiren anahtarlardan biri.
İç Ses:
“Bunu düşündükçe, acaba ben de kendi işimde ‘mor inek’ olabilecek bir şey yaratabilir miyim? Biraz daha fazla risk mi alsam? Hmmm…”
Mor İnek Kültürlere Göre Nasıl Algılanıyor?
Mor inek terimi, sadece bir iş modelinden ibaret değil tabii ki. Farklı kültürlerde, alışılmadık bir şeyle karşılaşıldığında verdiğimiz tepkiler de değişiyor. Türkiye’de, yenilikçi düşünceye daha çok sıcak bakılmaya başlansa da, hâlâ toplumsal normlar ve geleneksel düşünce biçimleri bazı insanları yenilikçi fikirlere karşı temkinli olmaya itiyor. Bunun örneğini, örneğin bir iş kurarken insanların “ne gerek var” yaklaşımında görüyorsunuz. Yeni bir şey yapmak, genelde daha fazla cesaret ve özgünlük gerektiriyor, ve ne yazık ki bazen bu durum toplumda olumsuz bir şekilde karşılanabiliyor.
Buna karşılık, Amerika veya Avrupa’daki bazı ülkelerde yenilikçiliğe ve mor inek mantalitesine çok daha açık bir yaklaşım var. Bir işin veya fikrin ne kadar sıra dışı olduğuna, sadece işin başarısı ve potansiyeli üzerinden bakılıyor. Yani, yaratıcı olmak, alışılmadık bir şeyler yapmak orada genellikle teşvik ediliyor.
Türkiye’de ise, yenilikçi girişimler bazen toplumun bazı kesimlerinde şüpheyle karşılanabiliyor. Ama zamanla bu durum değişiyor ve girişimcilik, özellikle büyük şehirlerde hızla büyüyen bir alan olmaya devam ediyor.
Mor İnek: Hangi Alanlarda Görülür?
Her sektörde “mor inek” yaratılabilir. İster teknoloji dünyası, ister gıda, isterse moda sektörü olsun, fark yaratmanın anahtarı her zaman özgünlükte gizli. Dünyada ve Türkiye’de, Mor İnek olmayı başaran pek çok sektör var. Örneğin, gıda sektöründe “sağlıklı fast food” tarzı işletmeler son yıllarda oldukça popülerleşti. Türkiye’de geleneksel fast food anlayışının aksine, sağlıklı ve doğal malzemelerle yapılan fast food menüler, oldukça başarılı bir şekilde yerleşti.
Sonuç: Mor İnek Olmak Zor, Ama Değerli
Sonuç olarak, mor inek olmak hem küresel hem yerel ölçekte cesaret gerektiren bir şey. Yeni, farklı, özgün bir şey yapmak kolay değil ama işte bu zorluk, bir fikrin veya iş modelinin değerini artırıyor. Hem Türkiye’de hem dünyada başarılı olmuş örnekler, aslında cesaretin, yaratıcılığın ve biraz da risk almanın ödüllendirildiğini gösteriyor.
Türkiye’nin “mor ineği” olmak için hala zaman var. Hem yerel hem küresel ölçekte başarıyı görmek istiyorsak, bu tip farklılıkları kucaklamalı ve yenilikçi düşünmeye devam etmeliyiz. Çünkü unutmayın, her mor inek bir başlangıçtır ve kim bilir, belki de sırada siz varsınız!